Najpopularniejsze formy przetargów w Polsce
Na pewno wiele osób nie wie, że istnieje kilka różnych form przetargów, różniących się od siebie przebiegiem i wymogami stawianymi zarówno organizatorom przetargu, jak i ich uczestnikom. Oczywiście tylko kilka z nich cieszy się naprawdę dużym zainteresowaniem, niemniej jednak warto poszerzyć swoją wiedzę w tym temacie i dowiedzieć się więcej na temat różnych rodzajów przetargów, jakie mogą być organizowane w naszym kraju.
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na przetargi ograniczone i nieograniczone. To dwie najpopularniejsze formy przetargów w naszym kraju. Jeśli chodzi o przetarg nieograniczony, to w jego przypadku zamawiający umieszcza na stronie firmy, w jej siedzibie oraz – przy wystąpieniu odpowiednich przesłanek – w Biuletynie Zamówień Publicznych i Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej ogłoszenie o przeprowadzeniu postępowania przetargowego. W tej formie przetargu każda firma może złożyć swoją ofertę na realizację danego zamówienia. Jeśli natomiast chodzi o przetargi ograniczone, to w ich przypadku obowiązują podobne zasady związane z ogłoszeniem, jak w wypadku przetargów nieograniczonych. Najważniejsza różnica to oczywiście brak możliwości dowolnego uczestniczenia w postępowaniu przetargowym – zainteresowane firmy w odpowiedzi na ogłoszenie składają wnioski o dopuszczenie do udziału w przetargu. Następnie strona organizująca przetargi analizuje wszystkie wnioski i wybiera firmy, które przechodzą do kolejnego etapu, w którym składane są normalne, ostateczne oferty.
Kolejną formą przetargu jest aukcja. Może być ona przeprowadzana na żywo lub online. Z reguły organizuje się je w sytuacji, jeśli dany towar, usługa lub zamówienie znajdują na rynku bardzo wielu oferentów lub nabywców. W przypadku aukcji organizowane jest ustne lub bezpośrednie składanie ofert. Istotną cechą tego rodzaju aukcji jest tymczasowe powierzenie towaru przez sprzedającego pośrednikowi, który prowadzi daną aukcję. Bardzo często w umowie między sprzedawcą, a pośrednikiem umieszcza się zapis, który zakazuje sprzedającemu wycofanie się z transakcji, bez względu na to jaką cenę udało się wylicytować. Warto wiedzieć, że aukcje mogą odbywać się na specjalnych targach lub w domach aukcyjnych, jednak obecnie największą popularnością cieszą się aukcje internetowe.
Przetargi mogą mieć również formę negocjacji. W naszym kraju wyróżnia się negocjacje bez i z ogłoszeniem. W przypadku negocjacji bez ogłoszenia zaprasza się wybraną grupę potencjalnych wykonawców, z którymi przeprowadza się negocjacje mające na celu ustalić warunki udzielenia danego zamówienia. Składanie ostatecznych ofert odbywa się po zakończeniu negocjacji i ustalaniu warunków współpracy. Z kolei negocjacje z ogłoszeniem posiadają kilka charakterystycznych etapów. Przede wszystkim konieczne jest umieszczenie publicznego zamówienia. Potem zainteresowane udziałem w przetargu firmy składają wnioski o dopuszczenie do postępowania. Na kolejnym etapie zamawiający zaprasza do składania ofert wybranych przez siebie wykonawców. Co ciekawe, oferty składane na tym etapie nie zawierają cen. Po złożeniu wstępnych ofert następują negocjacji z wszystkimi wykonawcami, a po nich następuje etap składania ostatecznych ofert, zawierających konkretne ceny.
Spośród wszystkich form przetargów, jakie możemy spotkać w naszym kraju, zdecydowanie najbardziej uproszczonym trybem udzielania zamówienia jest zapytanie o cenę. Korzystać z niego można wyłącznie wówczas, kiedy wartość zamówienia nie przekracza progów ustalonych przez Unię Europejską. W tego rodzaju zapytaniu organizator przetargu pyta o cenę potencjalnego zlecenia wybranych przez siebie wykonawców, zapraszając ich jednocześnie do składania ofert. Warto wiedzieć, że zapytanie o cenę może dotyczyć wyłącznie zamówienia konkretnych przedmiotów, a z tej formy postępowań nie można korzystać w przypadku robót budowlanych. Musimy również mieć świadomość, że w przypadku tej formy przetargów jedynym kryterium wyboru pozostaje cena.
Dzięki rozwojowi Internetu i jego powszechności coraz większe znaczenie zyskują przetargi w formie licytacji elektronicznej. Polega ona na wyłonieniu wykonawcy usługi lub dostawcy dóbr na drodze elektronicznej licytacji, odbywającej się za pośrednictwem specjalnie do tego utworzonej strony internetowej. Przedsiębiorstwa zainteresowane udziałem w licytacji mają za zadanie wypełnić umieszczone na stronie elektroniczne formularze – w ten sposób wykonawcy składają przygotowane przez siebie oferty. Jeszcze do niedawna tę formę postępowań przetargowych można było wykorzystywać wyłącznie do zamówień na usługi i dobra powszechnie dostępne, w dużych ilościach i o ustalonych standardach jakościowych. Obecnie licytację elektroniczną stosować można do wszystkich rodzajów zamówień, o ile ich wartość nie przekracza progów wskazanych przez Unię Europejską. Podobnie jak w przypadku zapytań o cenę, tak w licytacji elektronicznej głównym kryterium wyboru zwycięskiej oferty jest cena.
Wymienione wyżej formy przetargów to obecnie rozwiązania stosowane najczęściej w naszym kraju, niemniej jednak warto poznać jeszcze dwie inne formy, jakie przybierać mogą przetargi. Chodzi mianowicie o konkurs i dialog konkurencyjny. Konkurs to specyficzny rodzaj postępowania przetargowego, w którym poprzez publiczne ogłoszenie zamawiający zobowiązuje się do przyznania nagrody za przygotowanie i dostarczenie pracy konkursowej na konkretny temat. Konkursy te dotyczą przede wszystkim planowania przestrzennego, projektów urbanistycznych, przetwarzania danych oraz projektów architektonicznych. Warto wiedzieć, że konkursy składać się mogą z jednego lub dwóch etapów, a po ich zakończeniu prawa do zwycięskiej pracy przechodzą na organizatora konkursu. Z kolei jeśli chodzi o dialog konkurencyjny, to w jego przypadku bezpośrednio po ogłoszeniu zamówienia następuje etap przeprowadzania konsultacji w formie dialogu z wybranymi przez organizatora podmiotami, po czym zaprasza ich do składania pisemnych ofert. Dialog konkurencyjny zastosować można wyłącznie w kilku przypadkach – najczęściej stosuje się go wtedy, kiedy standardowe przetargi ograniczone lub nieograniczone nie są możliwe do przeprowadzenia z racji dużego skomplikowania warunków zamówienia. Z reguły warunki te nie są sprecyzowane przed rozpoczęciem postępowania, a dialog z oferentami ma na celu ich doprecyzowanie i ostateczne uformowanie warunków przetargu.
Inwestycje publiczne, dotacje i przetargi 